W ostatnich tygodniach wiele osób ruszyło do pomocy innym. Szyjemy, robimy zakupy, wozimy, karmimy. Działają osoby, które wolontariuszami są od lat oraz te, które pierwszy raz mają okazję komuś pomóc społecznie. Jak wygląda wolontariat w czasie pandemii? Jakie przepisy go regulują? We współpracy z policją, strażą miejską i prawnikiem przygotowaliśmy dla Was garść informacji.

  Wolontariat może być rozumiany na dwa główne sposoby i w zależności od tego będzie miał inne uregulowania.  
WOLONTARIAT - UJĘCIE PRAWNE
[caption id="attachment_6670" align="aligncenter" width="727"] Fot. Caritas Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej[/caption]

Węższe rozumienie wolontariatu to rozumienie prawne. Polskie prawo mówi czym jest wolontariat oraz na jakich zasadach może być świadczony. Reguluje to Dział III Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.

Wolontariusz w ujęciu prawnym to osoba fizyczna, która ochotniczo i bez wynagrodzenia wykonuje świadczenia na zasadach określonych w ww. Ustawie. Według Ustawy, wolontariusz czy wolontariuszka zawsze świadczy swoją pracę na rzecz jakiegoś podmiotu - organizacji pozarządowej, instytucji samorządowej lub podmiotu leczniczego.

Jest to na przykład stały lub akcyjny wolontariat na rzecz fundacji, stowarzyszenia, domu kultury, biblioteki, muzeum, szkoły, domu pomocy społecznej i in. Taki wolontariusz ma szereg gwarantowanych przepisami praw.

Podmiot korzystający ze wsparcia wolontariusza jest zobowiązany do:

  • poinformowania wolontariusza o przysługujących mu ustawowych prawach i ciążących obowiązkach oraz zapewnienia dostępności tych informacji
  • zawarcia z wolontariuszem porozumienia (obowiązkowo pisemnie przy zaangażowaniu dłuższym niż 30 dni)
  • ubezpieczyć wolontariusza od następstw nieszczęśliwych wypadków - jeśli jego wolontariat na rzecz tej instytucji będzie trwał poniżej 30 dni (jeśli powyżej 30 dni wolontariusza ubezpiecza państwo)
  • informowania wolontariusza o ryzyku dla zdrowia i bezpieczeństwa związanym z wykonywanym wolontariatem oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami
  • zapewnienia wolontariuszowi bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, w tym odpowiednich środków ochrony indywidualnej
  • pokrywania kosztów podróży służbowych i diet (wg zasad odrębnych przepisów)
  • na żądanie wolontariusza wydania pisemnego zaświadczenia o wykonaniu świadczeń przez wolontariusza i ich zakresie
Dodatkowo, może:
  • na prośbę wolontariusza wystawić pisemną opinię o jego pracy
  • pokrywać inne niezbędne koszty ponoszone przez wolontariusza związane z wolontariatem
  • pokrywać koszty szkoleń wolontariusza w zakresie wykonywanych przez niego świadczeń określonych w porozumieniu
  • zapewnić wolontariuszowi ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej, w zakresie wykonywanych świadczeń, .
WOLONTARIAT - UJĘCIE SZERSZE
[caption id="attachment_6664" align="aligncenter" width="642"] Fot. Radio Eska[/caption]

Według Słownika Języka Polskiego i powszechnego rozumienia, wolontariat oznacza dobrowolną, bezpłatną, świadomą pracę na rzecz innych osób lub całego społeczeństwa, wykraczająca poza związki rodzinno-koleżeńsko-przyjacielskie.

Do tej grupy działań zaliczamy np. powieszenie na naszej klatce ogłoszenia, że chętnie zrobimy zakupy potrzebującym sąsiadom, szycie maseczek w ramach działalności na grupie na portalu facebook czy wyprowadzanie psów w ramach aplikacji internetowej zrzeszającej osoby chętne do pomocy innym.

Taki wolontariusz nie posiada praw i przywilejów opisanych wyżej.
.
.
WOLONTARIAT W CZASIE PANDEMII
[caption id="attachment_6666" align="aligncenter" width="780"] Fot. Dom Miłosierdzia[/caption] .

Wolontariat w czasie koronawirusa regulują wszystkie zasady ww. Ustawy. Wpływają na nie także przepisy dot epidemii (np. te podejmowane w formie Rozporządzeń Rady Ministrów; 31.03 : link, 15.04: link)

Bez względu na to czy jesteśmy wolontariuszem w rozumieniu ustawowym czy nie, podczas naszych działań wolontariackich jesteśmy zwolnieni z zakazu przemieszczania się:

"§ 5. W okresie od dnia 1 kwietnia 2020 r. do dnia 11 kwietnia 2020 r. zakazuje się na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej przemieszczania się osób przebywających na tym obszarze, z wyjątkiem przemieszczania się danej osoby w celu (...) wykonywania ochotniczo i bez wynagrodzenia świadczeń na rzecz przeciwdziałania skutkom COVID-19, w tym w ramach wolontariatu."

Jednocześnie mają zastosowanie wszystkie inne ograniczenia służące walce z koronawirusem, w tym nakaz noszenia maseczek, zakaz wychodzenia z domu dla osób przed ukończeniem 18 lat bez opieki dorosłego, zakaz przebywania w parkach, terenach zielonych, plażach itp.

Wolontariusze zgłaszali nam wątpliwości dotyczące tego jak zachować się podczas spotkania z funkcjonariuszami policji i jak udowodnić, że właśnie świadczymy działanie wolontariackie.

By rozwiać te wątpliwości, porozmawialiśmy z kierownictwem Komendy Miejskiej Policji w Koszalinie oraz Straży Miejskiej, a także z prawnikiem. 

  • Funkcjonariusze zostali przez nas uprzedzeni, że w Koszalinie po drogach porusza się wielu wolontariuszy zarówno organizacji pozarządowych, jak i inicjatyw społecznych (np. grup powstałych na portalu facebook).
  • Funkcjonariusze, respektując zapisy Rozporządzenia, mogą jednocześnie sprawdzać i ewentualnie weryfikować cel naszej obecności w danym miejscu.
  • Wystarczy w tej sytuacji, abyśmy znali telefon do osoby/organizacji, której pomagamy lub która koordynuje nasze działania pomocowe. Nie trzeba posiadać przy sobie żadnych formalnych zezwoleń, upoważnień czy identyfikatorów, nie będą one wymagane.
  [caption id="attachment_6665" align="aligncenter" width="780"] Fot. Caritas Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej[/caption]
..
PODSUMOWANIE

Jeśli podczas epidemii działacie wolontariacko na rzecz organizacji pozarządowej lub instytucji:

  • Pamiętajcie, że przysługuje Wam szereg praw. Jeśli nie macie podpisanego porozumienia, upomnijcie się o nie. Możecie oczekiwać od organizacji zapewnienia Wam bezpiecznych warunków pracy, materiałów ochronnych (rękawiczek, maseczek, płynów dezynfekujących), ubezpieczenia, zwrotu ponoszonych kosztów związanych z wolontariatem.
  • Jeśli macie taką możliwość możecie korzystać z identyfikatorów, koszulek organizacji czy mieć przy sobie pisma poświadczające Wasz wolontariat. Będziecie wtedy wiarygodni dla korzystających z Waszej pomocy seniorów, dla policjantów i strażników. Ale nie macie takiego obowiązku.
Jeśli działanie poza wolontariatem ustawowym:
  • Pamiętajcie, że jesteście zwolnieni z zakazu przemieszczania się podczas Waszych działań wolontariackich, funkcjonariusze o tym wiedzą i wystarczy, że ich o tym poinformujecie, podacie nazwę inicjatywy i jakieś jej szczegóły.
 

***

W sytuacji jaką mamy obecnie, na wagę złota jest każda para rąk, każda godzina czasu i każda rzecz dana innym potrzebujący. Bez względu na to czy nazwiemy się wolontariuszami, ochotnikami, społecznikami… najważniejsze, że chcemy pomagać innym, że poświęcamy nasz czas, energię, pieniądze na rzecz dobra wspólnego naszej społeczności.

 
Dziękujemy wszystkim obecnie aktywnym!
Wszystkich z Koszalina, którzy chcą pomagać innym podczas pandemii zapraszamy do grupy #MyKoszalin Dobroczynność / Wolontariat O możliwościach niesienia pomocy innym możecie również przeczytać w artykule tutaj: link. , . Autorstwo artykułu: Monika Widocka, Łukasz Cieśliński . .