Od 16 lat funkcjonuje w Polsce Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Wprowadziła ona m.in. nowy rodzaj organizacji pozarządowej – organizację pożytku publicznego (OPP).
W tym tekście chcemy Wam przybliżyć najważniejsze informacje związane z uzyskiwaniem statusu OPP jak też z przywilejami i obowiązkami podmiotów, które taki status posiadają.
Co to jest status OPP?
To dodatkowe „oznakowanie” organizacji, swoisty certyfikat potwierdzający spełnianie określonych wymogów ustawowych. Przy okazji warto wyjaśnić, że organizacja pożytku publicznego a organizacja działająca w sferze pożytku publicznego to dwa różne podmioty. Praktycznie każda organizacja pozarządowa w Polsce prowadzi działalność statutową w obszarze pożytku publicznego (jest to kilkadziesiąt obszarów tematycznych wymienionych w art. 4 Ustawy, m.in. edukacja, kultura fizyczna, pomoc społeczna czy bezpieczeństwo publiczne), ale tylko niewielki procent z nich (dokładnie 6,5%) posiada status organizacji pożytku publicznego.
Możliwości pozyskiwania dotacji, prowadzenia działalności gospodarczej czy zatrudniania pracowników są takie same dla podmiotów nie będących OPP jak i OPP. Ci ostatni muszą natomiast spełnić pewne wymogi formalne, które wiążą się z większą przejrzystością i jawnością działania; w zamian uzyskują szereg przywilejów, w tym dostęp do publicznych pieniędzy z tytułu 1% (o tym piszemy poniżej).
W Polsce jest obecnie blisko 9.500 organizacji ze statusem OPP, z tego w województwie zachodniopomorskim jest ich 331 a w samym Koszalinie – około 50.
Jak uzyskać status OPP?
Decyzja o staniu się OPP jest podejmowana na lata w związku z czym powinna być podjęta przez najwyższą władzę organizacji (w stowarzyszeniu jest to walne zgromadzenie, w fundacji – zarząd lub fundator) w formie uchwały.
Potrzebne są zmiany w statucie – sądy wymagają jednoznacznego potwierdzenia spełniania wymogów ustawowych (art. 20 ustawy „pożytkowej"). Należy więc m.in. określić rodzaje działalności pożytku publicznego prowadzone przez podmiot nieodpłatnie/odpłatnie, wymogi odnośnie członków zarządu i komisji rewizyjnej (przy okazji – dla fundacji taki organ jest obowiązkowy w przypadku starania się o status OPP) czy też dodatkowe zasady zrządzania majątkiem organizacji.
Składając w Krajowym Rejestrze Sądowym formularze musimy również przedstawić dokumenty potwierdzające prowadzenie działalności przez organizację nieprzerwanie przez 2 lata; moga to być sprawozdania, informacje z mediów, zdjęcia itp. Organizacje zarejestrowane już w KRS wypełniają formularz Z20 i W-OPP; podmioty zarejestrowane w innych ewidencjach (np. kluby sportowe, organizacje kościelne) muszą złożyć formularz W21 oraz W-OPP.
Przywileje OPP
Najbardziej znanym przywilejem OPP jest możliwość uzyskiwania wpłat z tytułu odpisu 1% podatku dochodowego. Kwoty, które uzyskują uprawnione podmioty mogą iść w miliony złotych, ale takie środki pozyskuje tylko 1,2% wszystkich OPP. Aż 3/4 z nich gromadzi do 10.000 zł.
Całkowita kwota z tytułu 1% zwiększa się co roku (w 2019 trafiło do OPP blisko 875 mln zł), co jest zjawiskiem jak najbardziej pozytywnym, pogłębiają się jednak dysproporcje pomiędzy największymi beneficjentami środków z 1% a resztą uprawnionych podmiotów.
Coraz częstsze niestety są przypadki wykorzystywania statusu OPP do pozyskiwania środków na rzecz podmiotów do tego nieuprawnionych. Mechanizm jest prosty - podmiot ze statusem OPP "użycza" swoje konto na potrzeby organizacji niemającej statusu OPP. Ta ostatnia namawia osoby, aby przekazały środki z 1% organizacji uprawnionej (z adnotacją, że mają być przeznaczone dla "podmiotu-nie OPP"). W zamian "podmiot-OPP" pobiera dla siebie pewien procent od kwoty uzyskanych w ten sposób środków.
Kolejne wymierne oszczędności dla OPP są związane ze zwolnieniami z różnych opłat i podatków: podatku dochodowego od osób prawnych, podatku od nieruchomości, podatku od czynności cywilnoprawnych, opłaty skarbowej i opłat sądowych. Warunkiem zwolnienia jest występowanie tych opłat w czynnościach związanych z prowadzoną działalnością pożytku publicznego.
Przywilejem dla OPP jest także możliwość korzystania z anten jednostek publicznej radiofonii i telewizji, które mają obowiązek umożliwić organizacjom pożytku publicznego nieodpłatne informowanie o ich działalności.
Niewymierną korzyścią jest bez wątpienia fakt, że będąc OPP posiadamy swoisty certyfikat, który mówi otoczeniu, że spełniamy szereg norm związanych z jawnością i przejrzystością naszego funkcjonowania.
Obowiązki OPP
OPP muszą upubliczniać swoje sprawozdania z działalności – zarówno finansowe jak i merytoryczne. Żeby nie stracić swojego statusu muszą elektronicznie tworzyć odrębne sprawozdanie, składane corocznie w Narodowym Instytucie Wolności.
Bycie OPP oznacza także konieczność poddania się dodatkowej kontroli przez Przewodniczącego Komitetu ds. Pożytku Publicznego, oczywiście w razie wystąpienia okoliczności uzasadniających kontrolę. Jest to dodatkowy podmiot kontrolny obok innych instytucji, które mogą kontrolować wszystkie organizacje pozarządowe, np. Urzędu Skarbowego, ZUS czy starosty właściwego ze względu na siedzibę organizacji.
OPP muszą również stale przestrzegać wymogów, które mają wpisane w swoje statuty.
W razie chęci rozszerzenia wiedzy na powyższe tematy lub podjęcia decyzji o staraniu się o status OPP – zachęcamy do korzystania z naszego wsparcia doradczego! Szczegółowe informacje o OPP i 1% można również znaleźć na stronie www.ngo.pl w zakładce „Poradnik”.
Współfinansowane ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich oraz Województwa Zachodniopomorskiego.
Realizowane w ramach prowadzenia Centrum Organizacji Pozarządowych w Koszalinie
zadania współfinansowanego ze środków Miasta Koszalina
Ten serwis wykorzystuje pliki cookies. Korzystanie z witryny oznacza zgodę na ich zapis lub odczyt wg
ustawień przeglądarki.
